0
0
Η σχέση των ανθρώπων προς τα ζώα θα πρέπει ίσως να παρουσιασθεί κάτω από το πρίσμα της δημιουργίας του κόσμου. Διαβάζουμε σχετικά στη Γένεση: «και εποίησεν ο Θεός τα θηρία της γης κατά γένος, και τα κτήνη κατά γένος αυτών και πάντα τα ερπετά της γης κατά γένος αυτών, και είδεν ο Θεός ότι καλόν»1.
Μετά την δημιουργία του ανθρώπου, του δίδεται η εξουσία πάνω στα ζώα: «και άρχετε των ιχθύων της θαλάσσης και των πετεινών του ουρανού και πάντων και πάσης της γης και πάντων των ερπετών επί της γης»
2. Η εξουσία αυτή των ζώων επιτείνεται με την επακόλουθη ονοματοθεσία, όταν ο Θεός φέρνει όλα τα ζώα μπροστά του για να τους δώσει το όνομά τους: «ιδείν τι καλέσει αυτά»
3. Έτσι ο άνθρωπος εξουσιάζει τα ζώα, όπως και όλη την κτίση,, ως δημιούργημα «κατ’ εικόνα Θεού». Τα ζώα έβλεπαν τον άνθρωπο ως κορωνίδα όλης της δημιουργίας γι’ αυτό όχι μόνο υποτάσσονται σ’ αυτόν, αλλά ζούσαν και αρμονικά μεταξύ τους.
Η πτώση των πρωτοπλάστων δεν είχε μόνο μια ριζική αλλαγή στη σχέση ανθρώπου – Θεού, αλλά και ανθρώπου και δημιουργίας.
Έχοντας αμαυρώσει το κατ’ εικόνα, και στερημένος τη θεία χάρη, ο άνθρωπος τώρα αντιμετωπίζεται εχθρικά από τα άλογα ζώα: «τα θηρία και πάντα τα ζώα της γης γυμνωθέντα τούτον της πρώτης θεασάμενα δόξης καταφρονήσαντα αυτού, ετραχύνθησαν άπαντα ευθύς κατ’ αυτού»
4. Αποτέλεσμα, άλλα να τα φοβάται και άλλα ζώα να τον φοβούνται.Μετά από την πτώση όλη η κτίση αναμένει, όπως και ο άνθρωπος, την απελευθέρωσή της από τα δεσμά της αμαρτίας: «οίδαμεν γάρ ότι πάσα η κτίσις συστενάζει και συνωδίνει άχρι του νυν».
5. υποφέρει όλη η δημιουργία – άρα και τα ζώα – μετά του πάσχοντος ανθρώπου. Στη Γένεση, επίσης, βλέπουμε την απόφαση του Θεού να καταστρέψει τους ανθρώπους «διά το είναι αυτούς σάρκας», αλλά όπως φείδεται του δικαίου Νώε και της οικογενείας του, έτσι μεριμνά και για τα ζώα: «συ γάρ και των εν τη Κιβωτώ ζώων εμνήσθης»
6.Στο Δευτερονόμιο υπογραμμίζεται ότι μία από τις κύριες αιτίες για την τήρηση της αργίας του Σαββάτου είναι και η ανάγκη αναπαύσεως των ζώων.
7. Στον προοιμιακό ψαλμό (103) γίνεται λόγος για τη μέριμνα υπέρ των ζώων, «προσδέξονται όναγροι εις δίψαν αυτών», όπως και στον Ιωήλ, «και τα κτήνη του πεδίου ανέβλεψε προς σε ότι εξηράνθησαν αφέσεις υδάτων». Ενώ κατά τη Δευτέρα του Χριστού παρουσία: «διαθήσομαι αυτοίς διαθήκην εν τη ημέρα εκείνη μετά των θηρίων του αγρού και των πετεινών του ουρανού και των ερπετών της γης…»
8.Σε αρκετές περιπτώσεις της Π. Δ. βλέπουμε και πάλι την προπτωτική σχέση ανθρώπου – ζώων, στον Προφήτη Ηλία δίνεται ρητά η υπόσχεση ότι θα του παρέχεται μέριμνα για την τροφή του, «εντελούμαι τοις κόραξιν τρέφειν σε εκεί»
9. Βλέπουμε τον κόρακα, ένα κατ’ εξοχήν μισότεκνο πουλί – που δεν μεριμνάει ούτε για τα ίδια του τα νεογνά – να μεταφέρει κρέας και ψωμί στον προφήτη.
Ο Ιωνάς παραμένει στην κοιλιά του κήτους επί τρεις ημέρες (‘σημείον Ιωνά’) προτυπώνοντας την τριήμερον ταφή και ανάστασιν του Κυρίου. Αργότερα, στη Βαβυλώνεια αιχμαλωσία ο Δανιήλ μένει αβλαβής μέσα στο λάκκο των λεόντων: «οι δε ενέβαλον αυτόν εις τον λάκκον των λεόντων και ήν εκεί ημέρας έξ».
10, για το οποίο ο Απόστολος Παύλος θα πει αργότερα : «έφραξαν στόματα λεόντων…»
Εποχή του Χριστού
Ο κύριος μας ερχόμενος στον κόσμο δέχεται τη στοργή των αλόγων ζώων: «και εσπαργάνωσεν αυτόν, και ανέκλινεν αυτόν εν φάτνη»
11. Αργότερα, όταν ο Χριστός ετοιμάζεται για να κηρύξει στον κόσμο με την επί σαράντα ημέρες νηστεία, βλέπουμε να ζει ανάμεσα στα θηρία της ερήμου: «και ήν εκεί εν τη ερήμω ημέρας τεσσαράκοντα…και ήν μετά των θηρίων, και οι άγγελοι διηκόνουν αυτόν»
12. Στο θαύμα της θεραπείας του δαιμονιζομένου ο Χριστός προστάζει τα δαιμόνια και πηγαίνουν στους χοίρους, που πέφτουν στη λίμνη, σε ζώα ακάθαρτα, Αυτό είναι μία ένδειξη ότι τα ζώα προσβάλλονται από τους δαίμονες.
Η υπόσχεση του Ιησού προς τους μαθητάς είναι ότι θα τους διαφυλάξει από τους κινδύνους, θα τους δώσει εξουσίαν «πατείν επάνω όφεων και σκορπίων…και όφεις αρούσιν».
Ευχές της Εκκλησίας υπέρ των ζώων
Η Εκκλησία – με τις ευχές της για όλη τη δημιουργία – δεν ήταν δυνατόν να μην προσεύχεται και για τα ζώα – καθώς και για όλη τη κτίση. Αυτό συμπεραίνεται από τις διάφορες ευχές του Ευχολογίου: ευχή επί της μετάξης, εις νόσους βοών και εις ανομβρίαν.
Συγκεκριμένα βλέπουμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από την ευχή του Αγίου Μοδέστου: «…επάκουσον ταύτης της δεήσεως και απέλασον πάσαν θανατηφόρον ασθένειαν και βλάβην από των βοών (ίππων, όνων, ημιόνων, προβάτων, αιγών, μελισσών και λοιπών ζώων) των εις χρείαν όντων της ζωής των δούλων σου…οικτείρησον τα πάσχοντα ζώα…το πάθος αυτών και των οδυνών ελεεινώς εξαγγέλοντα…και αφθόνως οι δούλοι απολαύωσιν…πάσαν αυτάρκειαν έχοντες, περισσεύωσιν εις παν έργον αγαθόν και δοξάζωσί σε τον χορηγόν παντός αγαθού…»36.
Επίσης, στην ανάλογη ευχή του Αγίου Μάμαντα διαβάζουμε: «…φθόνος του διαβόλου επέπεσεν εις τα ποίμνια και βουκόλια και τελευτώσι κακώς…ίνα ιαθώσιν παντός κακού εις μνημόσυνον του μετά ταύτα χρόνου, εις δόξαν Θεού». Ανάλογα και στην ευχή της μετάξης , «ίνα επιβλέψεις επί τον σκώληκα…διαφύλαξον από πάσης φαρμακείας και επαοιδίας. Δος τοις εργαζομένοις αυτόν, ίνα μη μάτην κοπιώσιν, αλλά πλουσίως της ευλογίας ταύτης εμπλησθώσι αξίωσον». Στην ευχή των βοών δέεται η Εκκλησία να ευλογηθούν τα ζώα ως και ποίμνια του Αβραάμ και τελειώνοντας λέγει: «…ποίησον αυτά υγιή και εύρωστα…και περιφρούρησον αυτά, Κύριε, δι’ αγίων σου αγγέλων». Τέλος, στην ανάλογη ευχή ανομβρίας, «…ίδε την στένωσιν των πετεινών, των κτηνών την βοήν…σπέρματα γης τελεσφόρησον εις διατροφήν ανθρώπων και ζώων…».
